Alumnado de 4ª ESO aplica a biotecnoloxía na diferenciación de especies de peixes.

O alumnado de 4º ESO participante no proxecto "Un Mar de Coñecemento" dentro dos contratos-programa desplazouse ó laboratorio de Xenética, dirixido por Paloma Morán, do Departamento de Bioquímica, Xenética e Inmunoloxía da Universidade de Vigo do Campus do Mar, co obxectivo de aplicar as técnicas de estudo do ADN na identificación de peixes. 

As técnicas moleculares de manipulación do ADN permiten distinguir con total fiabilidade un filete de salmón doutro de troita. A ténica empregada foi a PCR (Reacción en Cadea da Polimerasa). Trátase dunha proba moi importante na detección, por exemplo, de fraudes alimentarios.
Nesta ocasión, ante un fragmento de filete imposible de identificar a que especie pertence, os alumnos e alumnas deberon empregar a PCR para identificar a especie procedente do filete e concluir se se trata de salmón ou troita.
As dúas especies en cuestión diferencianse nun fragmento de ADN que se encarga de codificar o ARN 5S dos ribosomas. Durante o proceso evolutivo de ambas especies, o salmón só presenta un fragmento de ADN que se amplifica pola PCR. Sen embargo, a troita presenta dous fragmentos da mesma secuencia amplificada por PCR. Polo tanto, tras o estudo, o número de secuencias amplificadas permite conclir a qué especie pertence o fragmento de filete.

Os pasos seguidos foron os seguintes:
1- Extracción do ADN
2.- Amplificación mediante PCR
3.- Separación dos fragmentos obtidos mediante electroforese en xel de agarosa
4.- Visualización dos resultados mediante a tinción con bromuro de etidio

1.- Extracción de ADN
Ó tratarse dunha técnica moi empregada, existen kits comerciais para extraer o ADN do núcleo das células e separalo dos demáis restos celulares. Neste caso empregáronse columnas de intercambio iónico.

2.- Amplificación mediante PCR
Unha vez purificado o ADN (estas especies posúen no núcleo de cada célula o dobre de ADN que os humanos) elabórase a mestura da reacción da PCR. Básicamente, os elementos da mestura de reacción son o ADN purificado, Taq polimerasa (enzima que copia ADN, procedente do microorganismo Thermophilus aquaticus), os catro desoxirribunucleótidos (dATP, dCTP, dTTP, dGTP) e Magnesio (MgCl2, o magnesio é un cofector da enzima).

Despois da elaboración da mestura de reacción, a amplificación do ADN realizouse nun termociclador. Este aparato realiza de xeito automático os diferentes ciclos incrementando e diminuíndo a temperatura con gran eficiencia.

3.- Separación dos fragmentos obtidos mediante electroforese en xel de agarosa

4.- Visualización dos resultados mediante a tinción con bromuro de etidio

Debido ó tempo requerido para a realización do proceso completo, o alumnado xa dispuxo do xel de agaroda onde se separaon fragmentos de ADN previamente obtidos e amplificados, da mesma procedencia.

Pódese facer un rexistro fotográfico dos resultados obtidos:

O alumnado de 1º ESO describe as principais características anatómicas de dúas especies de peixes: a boga (Boops boops) e a cabala (Somber scombrus)

Dentro das actividades previstas no proxecto "Un Mar de Coñecemento", o alumnado de 1º ESO participante estudou anatomía de dous peixes. Ainda que non se trata das dúas especies máis significativas que se comercializan na lonxa de A Guarada (o mal tempo non permitíu dispoñer delas), sirven como modelo anatómico para calquera especie de peixe. As dúas especies estudadas foron a boga (Boops boops) e a cabala (Somber scombrus).

Boga: Boops boops

Vive en fondos costeiros de todo tipo. De augas pouco profundas. Gregario, desplazase en bancos, que de noite nadan en superficie. Alimentase de algas, moluscos e crustáceos. Poden cambiar de sexo: primeiro femias e logo machos.

É de escaso interés comercial dada a súa baixa cotización.

Cabala, rincha: Somber scombrus

Característica. Pedúnculo caudal con 5 pínulas no borde superior e inferior. Peixe peláxico, vive en cardumes cerca da superficie. A femia produce 200.000-450.000 ovos que eclosionan ó cabo de 6 días en larvas de 3,5-4,2 mm.

Os traballos de disección desenvolvéronse en base ós seguintes obxectivos:

Estudo da organización externa: forma, aletas, coloración, presenza de escamas. Peso, medidas.

Estudo da organización interna: observación dos arcos branquiais, identificación do corazón. Observación de órganos contidos na parede abdominal (gónadas, fígado, estómago, intestino, vexiga natatoria,…)

Escama, vista co microscopio:

Observación de gametos femininos e masculinos:

A oservación da anatomía interna permitíu tamén describir a presenza de parásitos. Neste caso o Anisakis, un parásito moi frecuente nos peixes das nosas costas pero que non constitúe ningún perigo para a saúde, sempre e cando se cociñe ben o peixe. Nalgúns casos, ainda así, hai persoas que presentan alerxia fronte a este parásito.